Teoria dwóch kondykcji, a nie teoria salda

Sąd Najwyższy podjął 16.02.2021 r. uchwałę w składzie 3 Sędziów (sygn. akt. III CZP 11/20), że stronie, która w wykonaniu umowy kredytu, dotkniętej nieważnością, spłacała kredyt, przysługuje roszczenie o zwrot spłaconych środków pieniężnych jako świadczenia nienależnego (art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c.) niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu.

Sąd Najwyższy wyjaśnił w uzasadnieniu uchwały, że w razie nieważności umowy kredytu dokonywane przez niedoszłego kredytobiorcę płatności, mające stanowić spłatę wykorzystanego kredytu, są świadczeniami nienależnymi, podobnie jak świadczeniem nienależnym jest w takiej sytuacji wypłata środków pieniężnych przez bank. Zgodnie zaś z art. 410 § 1 w związku z art. 405 k.c. świadczenia nienależne podlegają zwrotowi. Proste zastosowanie tej reguły prowadzi do wniosku, że między bankiem a niedoszłym kredytobiorcą powstają wówczas różne zobowiązania restytucyjne: zobowiązanie niedoszłego kredytobiorcy do zwrotu wykorzystanych środków pieniężnych oraz zobowiązania banku do zwrotu uiszczonych płatności. Przepisy art. 410 i n. k.c. nie zawierają żadnej odrębnej regulacji, która wskazywałaby na jakąkolwiek zależność tych zobowiązań, w szczególności odwzorowującą zamierzony przez strony związek między obowiązkami mającymi wynikać z umowy kredytu (choćby na wzór art. 495 k.c.).

Z tych względów świadczenie kredytobiorcy i świadczenie banku, jako niezależne, należy traktować odrębnie. Tak więc w przypadku, gdy bank w toku postępowania sądowego nie zgłosił swojego roszczenia w sprawie bądź w pozwie wzajemnym bądź w zarzucie potrącenia, sąd nie jest zobowiązany do rozliczania roszczenia zgłoszonego przez kredytobiorcę przy uwzględnieniu roszczenia banku o zwrot nienależnie wykorzystanej kwoty kredytu.


O autorze

Joanna Roman
Joanna Roman

Radca prawny


Powiązane artykuły


O BLOGU

W sposób przystępny chciałabym przekazać Państwu informacje na temat nie zawsze prostych zagadnień prawnych.